Biografie Gerrit Rietveld

Gerrit Rietveld 
(jun. 1888 - jun. 1964)

Rietveld (zie figuur 1) werd geboren in Utrecht op 24 juni 1888. Zijn vader Johannes Rietveld, een strenge man, was meubelmaker. Na de lagere school ging Gerrit Rietveld bij hem in dienst. Hij moest hard en lang werken van ’s ochtends vijf tot ’s avonds zeven uur en hij verdiende maar weinig. Naast het maken van meubels leerde hij die ook ontwerpen. Een paar jaar later kreeg hij les in meubelontwerpen van een meubelmaker en een architect.

Figuur 1: Gerrit Rietveld (1888 – 1964)

Zijn moeder Elisabeth van der Horst was wel een hele vrolijke vrouw. Naast zijn ouders had Rietveld nog drie broers en twee zussen. Gerrit begon als  meubelmaker maar ging later over naar de architectuur. Hij noemde zichzelf daarom ook architect in plaats van meubelmaker. In 1911 trouwde Gerrit met zijn vrouw Gien Hadders en zij kregen zes kinderen. Gerrit keek alleen niet vaak om naar zijn kinderen. Hij vond dat hij niet goed was in opvoeden.

In 1912 begon Gerrit Rietveld meubels te ontwerpen voor een paar vrienden en hij besloot uiteindelijk een eigen meubelmakerij te beginnen. De meubels waren te herkennen aan het strakke en eigenzinnige uiterlijk.  Hij ontwierp bijvoorbeeld een stoel, waarvan de latten langs elkaar heen liepen in plaats van dat ze in elkaar sloten. Eigenlijk was de stoel niet geschilderd maar later toen hij bij De Stijl kwam besloot hij hem toch te schilderen. De stoel kreeg de naam ‘Rood-blauwe stoel’ (zie figuur 2) en deze werd later erg bekend. Gerrit was ondertussen lid geworden van De Stijl. Dit was een maandblad dat hij samen met J.J.P. Oud, Cornelis van Eesteren, Piet Mondriaan en oprichter Theo van Doesburg uitbracht. Later ontwikkelde ze hun eigen stijl die ze ook ‘De Stijl’ noemden.

Figuur 2: De Rood-blauwe stoel (1918-1923)

Door de Eerste Wereldoorlog wilden de mensen balans in hun leven en streefden ze naar abstractie. De mannen van De Stijl gebruikten vooral de kleuren rood, geel en blauw gecombineerd met wit, grijs en zwart in hun kunstwerken. Dit zijn dus de primaire kleuren en de kleuraanduidingen voor de niet-kleuren. Zo ontstonden er vrolijke kunstwerken maar waren ze toch simpel en sober.

Gerrit werkte het liefste in zijn eentje omdat hij dan zijn ideeën het beste kon uitwerken, maar door het maandblad werkte hij ook samen met Theo van Doesburg en Cornelis van Eesteren. Gerrit Rietveld werkte ook samen met Truus Schröder-Schräder, maar dan om andere redenen. De man van Truus was net overleden, dus Truus wilde dat Gerrit een nieuw huis voor haar en haar kroost zou bedenken. Samen ontwierpen ze het huis genaamd Het Rietveld-Schröderhuis (zie figuur 3). Door het ontwerpen werd hij pas internationaal bekend.

Figuur 3: Het Rietveld-Schröderhuis (1924)

In 1931 werd De stijl opgeheven. Dit was niet fijn voor Gerrit Rietveld. Zijn architectuur werd niet meer gewaardeerd in Nederland.De orlog was daarbij ook een moeilijke periode voor hem. Hij had zich niet aangemeld bij de kustkamer waardoor hij eigenlijk niet zijn vak mocht uitoefenen. Dit deed hij toch illegaal.  Vier van de zes kinderen van hem werden naar kampen gebracht. Gelukkig overleefden ze dit allemaal. In de jaren vijftig ging het weer beter met Rietveld, zijn stijl werd weer bekend, en de opdrachten stroomden binnen. Hij ontwierp verschillende huizen nadat hij zich had aangesloten bij Het Nieuwe Bouwen. In Utrecht bouwde hij binnen 40 jaar 943 woningen. Er zijn veel mensen die speciaal naar Utrecht komen om zijn werk te bewonderen.

Na de dood van zijn vrouw trok Gerrit bij Truus Schröder-Schräder in, in het Rietveld-Schröder huis. Hij overlijdt de dag na zijn 76^e verjaardag, op 25 juni 1964. Het Rietveld-Schröder huis is nu, in bezit van het Centraal Museum, te bewonderen in Utrecht.

© Fido Melskens en Maud Ebbers